Sztuka performatywna

to forma artystyczna, w której działania i wydarzenia są tworzone na żywo przez artystów, często bez użycia tradycyjnych mediów artystycznych. Performance różni się od sztuk wizualnych tym, że unika teoretyzowania. Artysta performatywny prezentuje swoje działania bezpośrednio, bez dodatkowych pośredników, nie poprzez fizyczne dzieło, takie jak obraz czy rzeźba. W Polsce pojęcie performance pojawiło się po raz pierwszy w 1978 roku na festiwalu I AM – International Artist Meeting w Warszawie, organizowanym przez Henryka Gajewskiego w studenckiej Galerii Riwiera–Remont. Artystyczne działania, często kontrowersyjne, pozwoliły na eksplorację granic między ciałem, przestrzenią a widownią.

W okresie PRL-u wielu artystów wykorzystywało performans jako środek wyrazu politycznego. Jerzy Bereś i Maria Pinińska-Bereś tworzyli manifestacje, które komentowały rzeczywistość społeczno-polityczną. Ich prace były często prowokacyjne i niepokorne. Jerzy Bereś nazywał swoje działania manifestami, nie uznając siebie za performera. Odnosił się w nich do problemów egzystencjalnych i moralnych związanych z życiem w ustroju totalitarnym. Występował nagi, malował na swoim ciele znaki i napisy, prowadził rozmowę z publicznością o życiu, sztuce i etyce. Działania Marii Pinińskiej-Bereś reprezentowały gesty sztuki efemerycznej i feministycznej. Jej działania splatały zarówno wątki osobiste, kobiece, jak i wypowiedzi na temat sztuki, polityki i natury.